مجله سلامت

برگ های این گیاه نیزه ای هستند که لکه های بنفش و قهوه ای بر روی آن ها دیده می شود. ریشه ها یا غدد زیر زمینی که از آن ها برای تهیه ثعلب استفاده می شود دارای پوسته ای صورتی رنگ هستند اما درون آن ها گوشت سفید رنگی قرار دارد که شیرین، تند و لزج می باشد.

فصل گل دهی گیاه ثعلب که معمولا در باغ و بیشه می روید، از اواخر فروردین تا اواخر خرداد است.

پیاز گیاه ثعلب حاوی مواد نشاسته ای است و معمولا آن را در حالت خام به نخ کشیده و خشک می‌کنند و از پودر آن در بستنی سازی استفاده می‌کنند. دانه گیاه ثعلب جزو کوچک ترین دانه‌های گیاهی در جهان است. این گیاه بسیار زیبا دارای بیش از 15000 نوع بوده و اغلب در جنگل‌های پرباران مناطق گرم یافت می‌شود.

گیاه دارویی ثعلب دارای ترکیبات شیمیایی املاح معدنی، مواد قندی، مواد لعابی، ماده‌ای شبیه صمغ عربی گلوکوزیدی به نام لوروگلوسین، نشاسته و اسانس می‌باشد. همچنین دارای هیدرات های کربن، قند، موسیلاژ مشابه باسورین، آمیدون‌ تغییرشکل‌ یافته‌، مواد پروتئیدی‌ و املاح معدنی و لعاب موسیلاژ می باشد .مصلح این گیاه شکر می باشد .

نام‌های دیگر آن: خصیه الثعلب، سعلب، اورکیس ماسکولا، شاطریون، ارکید، سحلب، ثعلب مصری، ارکیده، سه‌برگ، سالپ، ونیله، تولکی، کوکره، لومیری، سورقطون، کوکهری و گل دختر ملکه آفتاب می‌باشد.

به منظور استفاده از خواص ثعلب از پودر و دم کرده آن میتوان استفاده کرد. از ثعلب در تولید بستنی سنتی ایرانی، بستنی عربی (بوزا)، بستنی ترکی (داندورما) و بستنی یونانی (کایماکی) استفاده می‌شود. یکی از مهمترین فواید بستنی تامین ویتامین های ضروری بدن است . همچنین مصرف بستنی پروتئین بدن را فراهم میکند و انرژی را افزایش می دهد. بستنی حاوی مواد لبنی و لبنیات است و کلسیم بدن را تامین میکند . همچنین از پوکی استخوان جلوگیری میکند . سعی کنید به کودکان بستنی دهید . مخصوصا کودکانی که زیاد شیر و ماست نمیخورند . بستنی باعث چاقی می شود . افراد چاق سعی کنند کمتر بخورند. سعلب در تهیه بستنی یک جایگزین است. از آرد ثَعلَب در ترکیه نوشابه ای تهیه می‌شود به نام ثعلب (Salep) که این نوشیدنی پیش از حضور قهوه و چای، در کشورهای دیگری مانند انگلستان و آلمان نیز مصرف می‌شد. از آرد ثعلب، دسرهایی نیز تهیه می‌شود از جمله پودینگ ثعلب و بستنی ثعلب. منطقه قهرمان مرعش ترکیه از تولیدکنندگان بزرگ آرد ثعلب است که این آرد با نام «ثعلب مرعش» معروف است

همچنین گونه‌هایی از ثعلبیان مانند Orchis morio L کاربرد دارویی داشته و از آرد این گیاه در کشورهایی نظیر انگلستان و آلمان برای تهیه دمنوش استفاده می شده است. خشک شده این گیاه از غذاهای مهم و حیاتی دریانوردان شمار می آید. میزان مصرف مجاز استفاده از این گیاه تا روزی 2 گرم می باشد.

برای تهیه آرد ثعلب کافی است پیاز گیاه ثعلب را شسته، در آب جوش بخیسانید تا کمی ورم کند. سپس آن را خشک کرده و آسیاب نمایید. انواع ثعلب شامل دو نوع پنجه و قلوه ای می باشد و قیمت گیاه ثعلب قلوه ای و قیمت ثعلب پنجه ای یکسان بوده و قیمت پودر آن یک بیستم قیمت گیاه ثعلب می باشد.

از ثعلب در درمان سرماخوردگی، رفع تحریک و التهاب‌ سینه یا دستگاه گوارشی، رفع اختلاط خونی، درمان کزاز، ورم مثانه، اسهال، تشنج، گرفتگی صدا، رفع خستگی و تجدید قوای جسمی، تقویت نیروی جنسی، فلج، لقوه، لاغری، ورم روده، انزال زودرس، کم‌خونی، گوش‌درد، ضعف، درد عضلات و حصبه استفاده می‌شود. ثعلب همچنین محرک شهوت، مقوی نعوظ و مولد منی است. در درمان ترشحات سفید بانوان و رفع مشکلات یائسگی بسیار نافع است. برای درمان ریزش مو با این گیاه از ضماد محلول تهیه شده از ثعلب، روغن گل مفید، و روغن گل سرخ و گل پنیرک استفاده کنید و از قدیم الایام برای تقویت کودکان به شیر آنان افزوده می شد. آرد تهیه شده از ثعلب مقوی اعصاب و خونساز بوده و تشنج بدن را رفع می کند.

مصرف بیش از حد ثعلب به علت خاصیت قاعدگی آور آن سبب سقط‌ جنین در زنان باردار خواهد شد

مصرف این گیاه برای افرادی که مبتلا به واریکوسل هستند مضر است.

مصرف زیاد ثعلب باعث ازبین رفتن تارهای صوتی می‌شود.

زیاده‌روی در مصرف ثعلب برای دهانه معده و برای گرم مزاجان مضر است، خوردن زیاد آن سبب ضعف دستگاه گوارش و دستگاه عصبی می‌شود.

یکی از خواص ثعلب جلوگیری از ریزش مو و تقویت موی سر است، به این منظور ثعلب را با روغن زیتون و گل سرخ مخلوط نموده به پوست سر بمالید.

از پودر ثعلب و گل پنیرک می‌توان مانند ژل جهت موی سر استفاده کرد. بدین صورت که ۵۰ گرم ثعلب را با کمی روغن نارگیل و ۲۰ گرم گل پنیرک در یک لیتر آب جوشانده سپس صاف نموده می‌گذاریم سرد شود این ژل برای مو مفید است

مقداری پودر ثعلب را با روغن زیتون و گل سرخ ترکیب کرده و بر روی مو ها و پوست سر بمالید، بگذارید 15 دقیقه بماند و سپس با آب و شامپو بشویید.

منبع: doctornews